1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun’un 50. Maddesine göre;
-5510 sayılı Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek (SSK/Bağkur ve ES’na tabi) şekilde çalışmayanlar, sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışanlar (part-time çalışanlar) veya son bir yıl içinde 360 günden az çalışan ya da tam gün çalışmayanlar,
-Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olanlar,
-18 yaşını doldurmuş olanlar,
isteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunarak isteğe bağlı sigortalı olabilirler.
5510 sayılı Kanun’un 50. Maddesinde “isteğe bağlı sigortalı olabilmek için “Türkiye’de yasal olarak ikamet edenlerde” ibaresi olduğu için kural olarak isteğe bağlı sigortalı olabilmek için kişinin ikametinin Türkiye’de olması gerekmektedir. Önceleri isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesinde ikamet adresinin Türkiye’de olduğunun beyan edilmesi yeterli iken 29.04.2019’dan itibaren SGK, MERNİS siteminden ikamet adresini kontrol edip buradaki adresi esas aldığı için artık sadece beyan yetmemekte kısaca MERNİS’teki “yasal yerleşim yeri” adresinin Türkiye’de bir adres olma zorunluluğu bulunmaktadır.
Ancak uluslararası sözleşmeler kanunların üzerinde sayıldığı için Türkiye ile diğer ülkeler arasında yapılan sosyal güvenlik sözleşmelerinde yurtdışında ikameti olanların da Türkiye’de isteğe bağlı sigortalı olabileceğine ilişkin hükümler bulunması halinde yurtdışında ikameti olan Türk vatandaşları da Türkiye’de isteğe bağlı sigortalı olabilirler. Bu çerçevede İngiltere (Birleşik Krallık/UK), Fransa, İsveç ve İsviçre’de yaşayan Türk vatandaşları ikametleri Türkiye’de olmasa dahi isteğe bağlı sigortalı olabilmektedirler. Ancak bu dört ülke ile yapılan sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türkiye’de isteğe bağlı sigortalı olabilmek için bulundukları ülkede çalışma durumuna göre bazı farklar bulunduğundan her ülke için ayrıca özel bilgi alınmasında fayda bulunmaktadır.
Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurtdışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen (“5g” olarak bilinen) ve yurtdışına çıkmadan önce ikameti Türkiye’de olan Türk işçiler de Türkiye’de isteğe bağlı sigortalı olabilirler.