Emeklilik danışmanlığında Türkiye ve yurtdışı çalışmalarınız yanında erken ve/veya daha avantajlı şekilde emekli olmanızı sağlayacak yasal düzenlemeler ile diğer ülkelerle yapılmış sosyal güvenlik sözleşme hükümleri bir bütün olarak değerlendirilmektedir.
Türkiye’de son yedi yıllık prim günleri içinde en fazla hangi statüden (SSK/Bağkur/Emekli Sandığı) prim gününüz varsa o statüden emekli olabilirsiniz. Mevcut hizmetlerinize göre emekli olacağınız statüden farklı bir statüden emekli olmak istemeniz halinde bu statüden çalışmaya devam edip son yedi yıllık süre içinde bu statünün payının artırılması gerekir.
Emekli olunacak statüye göre emekli olabilme için tamamlanması gereken şartlar kadın ve erkekler için (yaş, prim günü ve sigortalılık süresi) farklıdır.
Mümkün olan en erken yaşta emekli olmak, yatırılan prim tutarları karşılığında olabilecek en yüksek emekli aylığını alabilmek için imkan varsa bundan sonra neler yapmanız gerektiğini bilmeniz çok önemlidir. Türkiye’de ve yurtdışında farklı statülerde çalışmalarınız varsa sosyal güvenlik sözleşmesi hükümlerini de dikkate alınarak hareket etmeniz gerekir. Diğer taraftan geçmiş tarihlerde çalışmadığınız dönemlerin doğum, askerlik ve yurtdışı borçlanma yöntemlerinden hangisi ile borçlanmanızın sizin için daha avantajlı olacağına da karar vermelisiniz. Son olarak bundan sonra imkan varsa hangi statüden çalışmaya devam edeceğinize de belirlemeniz ve gerek borçlanmalarınız ve gerekse bundan sonraki çalışma veya isteğe bağlı sigortanız için ne kadar prim öderseniz emekli aylığınızın ne olacağını bilmeniz gerekmektedir.
Görüldüğü gibi emeklilik ile ilgili mevzuat ve SGK uygulamalarının karmaşıklığı ve aynı zamanda sosyal güvenlik sözleşmelerinin ülkelere göre birbirinden farklı hükümler içerdiği dikkate alındığında emeklilikle ilgili uzmanlığı olmayan bir kişinin kendi başına sağlıklı bir yol haritası/emeklilik planlaması yapması çok zordur.
Emeklilik Yaşı ve Statüsünün Belirlenmesi ve Aylık Hesabı
Bir kişinin ne zaman ve hangi statüden (SSK/Bağkur/ES) emekli olacağı ve bunlara bağlı olarak da aylığının ne kadar olacağı birbiriyle bağlantılı sorular olduğundan hepsinin bir arada cevaplanması gerekir.
Ülkemizde temelde üç farklı emeklilik/sigortalılık statüsü vardır. İş sözleşmesi ile çalışan kişiler işyerindeki pozisyonu (pazarlamacı, düz işçi, genel müdür) ne olursa olsun hukuki kavramlarla genel olarak “işçi” olarak adlandırılanlar “SSK” statüsünde kabul edilirler. Bu kapsamda halen Bankalar ile Sanayi ve Ticaret Odaları Emekli Sandıkları mensupları da “SSK” statüsündedirler.
Bağımsız (kendi nam ve hesabına) çalışanlar yani kendi adına vergi dairesine vergi kaydı oluşturup çalışanlar (serbest avukatlar ve mimarlar, esnaf) anonim şirket hariç diğer şirket türlerindeki şirketlerde ortaklığı/hissesi olanlar ise “Bağkur” statüsünde sigortalı olarak adlandırılırlar.
Genel olarak devlet kurumlarında çalışanlar (memurlar, subaylar, devlet okullarındaki öğretmenler) ise “Emekli Sandığı” statüsünde sigortalılardır.
Emekli olmak için genel olarak aşağıdaki 3 şartın tamamlanması gerekir;
1-Sigortalılık süresi (arada çalışılmayan süreler olsa da ilk sigortalı çalışmaya başladığınız tarihten sonra geçen takvim yılı süresi),
2-Prim günü sayısı (ilk sigortalı çalışmaya başladığınız tarihten itibaren her türlü statüden ödenmiş prim günü toplamı),
3-Yaş (ilk sigortalı çalışmaya başlanan tarih ve emekli olunacak statüye göre doldurulması gereken yaş).
SSK, Bağkur ve Emekli Sandığı statülerinden emekli olmak için gerekli sigortalılık süresi, hizmet süresi/prim günü ve yaş şartları birbirinden farklıdır. Fakat öncelikle hangi statüden emekli olunabileceğinin belirlenmesi gerekir.
01.05.2008 öncesi SSK’lı ve 01.10.2008’den önce Bağkur ve Emekli Sandığı’na tabi çalışmaları olanlar ile ilk çalışmaları bu tarihlerden sonra olanların hangi statüden emekli olacağı farklı kanunlarda düzenlenmiştir.
Birinci gruptaki kişilerden birden fazla statüde çalışması olanlar prim ödenmiş günler dikkate alınarak son yedi yıllık fiili hizmet süresi (7 yıl x 360 gün = 2.520 gün) içinde fiili hizmet süresi fazla olan statüden, hizmet süreleri eşitse sonuncu statüden emekli olur. İkinci gruptaki kişilerden birden fazla statüde çalışması olanlar ise son yedi yıl içinde değil toplam hizmetleri içinde en fazla hangi statüden hizmeti varsa o statüden emekli olacaktır.
Emekli olunacak statü belirlendikten sonra o statüden emekli olunması için gerekli prim günü, emeklilik yaşı ve sigortalılık süresinin de tamamlanması gerekir. Eğer bu şartlarda emekli olunacak statüden (örneğin aynı süre ve prim ödense de aylık tutarı daha düşük olduğu için Bağkur’dan) emekli olunmak istenmiyorsa imkan varsa emekli olunmak istenen statüden (örneğin SSK’lı olarak) çalışmaya devam edilip son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde bu statüden prim günlerinin daha fazla olunması sağlanmalıdır.
“Ne Zaman Emekli Olurum” sorusunun cevabı kişinin hangi statüden emekli olacağına ve aynı zamanda ilk işe başlama tarihi ve/veya belirli prim günlerini/yaşını hangi tarihte bağlı olduğuna göre değişmektedir.
Emekli Aylığı Hesaplaması
“Emekli Aylığım Kaç TL Olur?” sorusunun cevabı öncelikle hangi statüden emekli olacağınıza, ne kadar prim gününüz olduğuna ve prim günlerinizin hangi tarih aralıklarında olduğuna bağlıdır. Çok kabaca toplam prim günleriniz içinde öncelikle 2000 öncesi ve ikinci olarak da 2000-2008 arasındaki günleriniz ne kadar fazla ise ve ödenen prim tutarı ne kadar yüksekse emekli aylığınız o nispette fazla olacaktır.
Emekli aylığının hesaplaması her üç statüde farklı sistemlerle hesaplanmaktadır. Ayrıca prim yatırılan dönemlere göre de hesaplama yöntemleri değişmektedir. Emeklilik şartlarını tamamlamış olanlar ile henüz çalışmaya devam edenlerin emekli olmayı planladıkları tarihte alacakları emekli aylığı tutarları yatıracakları primlere göre alternatifli olarak tarafımızca hesaplanıp bildirilmektedir. Böylece önümüzdeki yıllarda hangi statüde ne kadar prim ödeyerek ileride ne kadar aylık alacağınızı bilerek emeklilik planı yapabilmeniz mümkün olmaktadır.