Türkiye’de son sigortalılık statüsüne (SSK/Bağkur/Emekli Sandığı) göre 900 veya 1800 prim günü ve 3 ila 5 yıl sigortalılık süresi olan kişiler vefat ettiğinde geride kalan eş ve çocuklarına dul veya yetim aylığı olarak bilinen ölüm aylığı bağlanabilir.
Örneğin son statüsü SSK’lı (4/a) iken 01.10.2008 öncesi vefat eden sigortalının 5 yıllık sigortalılık süresi ve toplam 900 prim günü varsa eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilir. Ancak son statüsü SSK’lı (4/a) iken 01.10.2008 sonrasında vefat eden sigortalının eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için sigortalının ölüm tarihinde 5 yıllık sigortalılık süresi yanında toplam 900 günü yoksa hak sahiplerinin borçlanma ile mevcut prim gün sayısını 1800 prim gününe tamamlaması gerekmektedir.
Vefat eden sigortalının son statüsü Bağkur (4/b) ise eş ve çocuklara ölüm aylığı bağlanması için 04.10.2000 öncesi veya 08.08.2001-01.08.2003 arası vefat eden sigortalının 1080 günü olması yeterli iken bu tarih aralıkları dışında vefat edenler için 1800 prim günü olması gerekmektedir.
Sigortalı vefat ettiğinde sigortalılık statüsü ve ölüm tarihine göre gerekli şartları tamamsa (Türk vatandaşı olsun veya olmasın) hak sahibi olan eş ve çocuklarına dul veya yetim aylığı bağlanabilir. Ancak sigortalı ölüm aylığı bağlanma şartlarını tamamlamadan vefat ederse sadece Türk Vatandaşı veya Mavi Kartlı eş/çocukları vefat eden sigortalı adına başvurarak (askerlik, doğum veya yurtdışı) borçlanma talebinde bulunup 1800/900 prim günü tamamladıktan sonra kendilerine ölüm (dul/yetim) aylığı bağlatabilirler.
Görüldüğü gibi 1800/900 prim günü olmadan vefat eden sigortalının yabancı vatandaş olan eş ve çocukları vefat eden sigortalı adına borçlanma başvurusunda bulunamayacaklarından ölüm aylığı bağlanma şartlarını tamamlamadan vefat eden sigortalının yabancı vatandaş eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanma imkanı olmaz.
Bu nedenle Türk vatandaşı olmayan eş ve çocukları olan sigortalıların borçlanma imkanları varsa bir an önce borçlanma işlemlerini tamamlayarak en azından prim günlerini 1800/900’e tamamlamalarında fayda vardır. Böylece beklenmeyen bir vefat halinde geride kalan yabancı uyruklu eş ve çocuklara ölüm aylığı bağlanabilecektir.